آشنایی با صنایع دستی مشهد

هنگام سفر به مشهد مقدس از صنایع دستی این شهر قافل نشوید، سفر به مشهد هم زیارت میباشد و هم سیاحت، مشهد قطب صنایع دستی کشور نیز هست. صنایع دستی مشهد از سوغاتی های مشهوریست که در هنگام سفر به مشهد، هنگام گشت و گذار در مراکز خرید بزرگ مشهد می توان دید.

پوستین‌دوزی : 

در زمره صنایع دستی مشهد پوستین‌دوزی و بازي کردن نقش‌اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه بهره‌مند میباشد. بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و حاضرکردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای زمینه هزار ساله و یا بیشتر می‌باشد. پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد متوطن گردیده بودند، شیوه کار آنان بدین ترتیب ابتدا می‌شد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در خورشید می‌گستراندند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مشابه خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند، برای تزيین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این شغل نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.

قالی مشهد :

هرچند نمیتوان زمان دقیقی را در خصوص ابتدا قالیبافی در استان خراسان رضوی، تخمین زد با این حال می توان ادعا کرد قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد. از مهم ترین مراکز قالی بافی استان خراسان رضوی مشهد ، کاشمر ، نیشابور، سبزوار را می‌توان نام برد. زیبا ترین و باکیفیت ترین قالی های دستبافت را می توانید در مشهد ببینید و آن را بعنوان یک یادگاری گرانبها و زیبا خریداری کنید. استفاده از پشم های مرغوب ، رنگهای گیاهی و… از شایستگی های برجسته قالی مشهد میباشد.

گلیم‌بافی:

پیشینه این هنر به زمان تاریخی و قبل از اسلام می‌رسد اما در طول زمان اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستاییان و بومیان سبب بروز خلاقیت‌های هنری و شکوفایی آن با الهام از طبیعت پیرامون بود که امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص می‌دهند. گلیم‌ها دارای نقوش گوناگون حیوانی و طرح‌ریز‌های هنری میباشد که از انواع آن می‌توان به گلیم سوماک و گلیم سوزنی اشاره کرد.

سنگ تراشی :

سنگ تراشی، هر کاره تراشی و قلم زنی از سریال هنرهایی هستند که ۱۴ قرن قدمت دارند. از این هنر میتوان در ساخت اشیا و وسیله آلات زینتی استفاده کرد که طرفداران بسیاری دارد. دیگ‌های سنگی هرکاره نیز مشتریان عرب زیادی دارد که آنرا به عنوان سوغات میخرند.

نمد بافی:

نمد از پشم گوسفند تهیه می شود. درست کردن نمد به این شکل میباشد که پشم را بعد از پاک کردن و رنگرزی، حلاجی می کنند و به کمک دست و پا روی زمین می غلطانند به این مرحله نمد مالی گفته میشود که خیلی سخت و تحمل فرساست و در حین کار کف و صابون هم افزایش می کنند، در نهایت پشم بصورت نمد در می آید.

گردشگرانی که به تفریحگاه های اطراف مشهد می روند از جمله طرقبه و شاندیز می توانند نمدها را به شکل کلاه، لباس و زیرانداز در فروشگاه های عرضه سوغات و صنایع دستی ببینند.

سماورسازی مشهد :

سماور یک واژه روسی به معنی خودجوش میباشد. در دوران صفویه قهوه داخل ایران شد و در ابتدا احیاناً از سماور برای تهیه قهوه استفاده می‌گردید اما بعدها وسیله‌ای برای تهیه چای بود. بنابر شواهد در قرن هجدهم میلادی از ایران و خاورمیانه به روسیه داخل شد و مردم آن را به یک کالای هنری تبدیل کردند. برای اولین بار سماور در دوران سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار از روسیه داخل ایران شد و تا دوران قاجار نیز وارداتی بود. بعدها صنعت سماورسازی در شهرها و روستا و در میان عشایر رونق گرفت و دواتگران از آن پس انواع سماور و وسایل مربوط به آن از جمله جام، لگنچه و پارچ می‌ساختند. از جمله مصنوعات دستی در مشهد مقدس سماورسازی میباشد که تولیدات آن خیلی معروف می‌باشد. این سماورها با بازي کردن نقش و نگار آراسته گردیده و گاهاً با ورشو آبکاری می‌شود.

ارغوان بافی:

ارغوان درختچه ای خودرو میباشد که در دره های مایان طرقبه رشد می کند. برداشت ترکه های آن از اواسط بهار تا اواخر پاییز ادامه دارد. هنرمندان بافنده این ترکه ها را بصورت تار و پود در هم می بافند و هنری به نام ارغوان بافی خلق می کنند.

ارغوان بافی به این گونه میباشد که پس از جمع آوری، ابتدا ترکه ها در محیطی خیس و مرطوب گذاشته شده و سپس به شکل سبد و کالاهای تزئینی بافته می شوند.

طرقبه در زمینه بافت سبد محبوبیت دارد. این سبدها کاربردهای زیادی دارند مشابه سبد میوه، گل، خرید و سبد های آبکش میوه، برنج و … . برای تهیه این سبدهای ارغوانی رنگ می توانید به بازار صنایع دستی طرقبه و شاندیز بروید.

فیروزه تراشی مشهد :

همانطور که می دانید معروفترین معدن های فیروزه در استان خراسان واقع شده  و مشهد یکی از مهمترین مراکز تراش فیروزه در دنیاست. فیروزه سالها و قرن هاست که به دلیل جذابیت و خواص خیلی زیاد در میان مردم از معروفیت خاصی بهره‌مند میباشد. در طول سفر به مشهد، زیبا ترین و خوش تراش ترین سنگ های فیروزه را می توانید پیدا کنید، گردنبند، انگشتر، دستبند و یا گوشواره های فیروزه یکی از بهترین سوغاتی های مشهد میباشد که می توانید در مراکز خرید مشهد، به خصوص در بازار رضای مشهد پیدا کنید. زیبایی زیورآلات فیروزه مشهد شما را قطعا تحیر زده خواهد کرد.

آینه‌کاری :

آینه برای اولین بار در تزئین بنای دیوان‌منزل شاه‌تهماسب صفوی در قزوین به کار گرفته‌شده و یکی از آرایه‌های معماری دوران اسلامی به شمار می‌رود. آینه‌کاری ازجمله هنرهایی میباشد که به دلیل مذهبی بودن شهر مشهد و وجود اماکن متبرکه در این منطقه رواج دارد.