۳۰ فروردین روز علوم آزمایشگاهی، زاد روز حکیم سید اسماعیل جرجانی

سی ام فروردین روز آزمایشگاه روز بزرگداشت جرجانی آزمایشگر، پژوهنده، پزشک نابغه و تیزهوشی هست که پزشکی تنها یکی از دانش‌های او بود.

اسماعیل جرجانی کیست؟

اسماعیل جرجانی در سال ۱۰۴۲ میلادی در جرجان در شمال شرقی ایران نزدیک دریای خزر زاده شد. در قرن ۴ جرجان شهر مهمی بود که با حمله مغلول ها زیاد آسیب دید و شهر به کلی ویران شد شهر جدید یعنی گرگان امروزه در کنار این شهر ویران شده بنا شده هست.

قبل از جرجانی و بعد اسلام همه کتاب ها در ایران به زبان عربی نگارش میشد اما جرجانی اولین کسی بود که به زبان پارسی کتاب زیاد مهمی را نوشت. حکیم جرجانی، ابتدا طب را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس به سمت افزودن بر معلومات خود رنج سفر را به جان خرید و عازم دیگر نقاط ایران شد.

اسماعیل جرجانی ، در سال 504 هجری رهسپار خوارزم و دربار قطب ‌الدین ‌محمد سرسلسله خوارزمشاهیان که دربارش مجمع فضلا و دانشمندان بود شد. او در خوارزم مسئولیت بیمارستان بزرگ آن دیار را پذیرفت.

حکیم جرجانی در اولین سال حضورش در خوارزم تدوین کتاب عظیم خود ” ذخیره خوارزمشاهی” را که مشتمل بر 750 هزار اصطلاح مرتبط با علم پزشکی بود به پایان برد.

حکیم جرجانی ضمن مسافرتهای طولانی به کشور و شهرهای علمی آن زمانه به فراگیری علوم پزشکی خصوصاً از راه مشاهدات آزمایشگاهی پرداخت.

جرجانی علاوه بر ذخیره خوارزمشاهی دارای آثار دیگری در زمینه علم پزشکی همچون خفی‌ علایی، الاغراض‌ الطبییه  ، طب الملوکی و یادگار نیز می باشد که بسیاری از آنان راهگشای طبیبان آن عصر و نیز مشخص‌ کننده روش پزشکان گذشته برای طبیبان فعلی می ‌باشد. از این روست که بسیاری جرجانی را یکی از بزرگترین پزشکان آن عصر دنیا نامیده‌ اند .

حکیم جرجانی بیشتر مشاهداتش را در سمت تشخیص بیماریها از راه آزمایشگاه به دست آورد و بنا بر همین اصل او را به عنوان پدر علوم آزمایشگاهی می نامند و سالروز تولدش را ” روز علوم آزمایشگاهی” نامگذاری کردند .

جرجانی پایان شرایط جغرافیایی ، آب هوایی و بیماری های رایج موقعیت زندگی خود را با جزئیات پایان ذکر کرده هست. همچنین ذکر شده هست که او اولین کسی بود که رابطه گواتر و اگزوفتالمی را کشف کرد.

انتخاب روز 30 فروردین ماه به عنوان روز علوم آزمایشگاهی :

1. انتخاب روز بزرگداشت حکیم جرجانی می تواند به عنوان ابتدا کننده یک ابتکار جدیدی از نگاه مشاهدات آزمایشگاهی و نهایتاً تشخیص بیماری در دنیای اسلام و پزشکی باشد، لازم و ضروری هست.

2 . 30 فروردین ماه با عنایت به اینکه از روزها و ماههای اول سال هست و ابتدا تلاش کاری یک صنف از وجوه مختلف در ابتدای سال مفید می باشد، انتخاب گردید.

3. تنویر افکار عمومی و اطلاع آحاد اجتماع از عملکرد کارکنان در میدان علوم آزمایشگاهی در سطح کشور

4. تجلیل از پیشرفتها ، تحقیقات نوین و دستاوردهای جدید و قدردانی از تلاشهای دانشمندان، متخصصین، دانشجویان و کارکنان علوم آزمایشگاهی